معرفي رشته مهندسي كشاورزي-زراعت

رشته زراعت يكي از گرايش‌هاي مهم و اساسي در مجموعه مهندسي كشاورزي به شمار مي‌آيد. ايران كشوري است كه از توانمندي‌هاي خوب بالقوه و بالفعل كشاورزي برخوردار بوده و كشاورزي در برنامه‌هاي توسعه كشور، از محورهاي اصلي است. توسعه كشاورزي نيازمند نيروي انساني ماهر است كه بتواند عمليات كشاورزي مربوط به محصولات زراعي و باغي را بر اساس يافته‌هاي جديد علمي انجام دهد و بيشترين بازدهي و محصول را در بهره‌گيري از منابع به دست آورد. بدين منظور براي تأمين نيروي انساني متعهد و متخصص در رشته زراعت براي نيل به خودكفايي در زمينه مواد اوليه غذايي و صنعتي، لازم است متخصصاني تربيت شوند كه بتوانند با استفاده از دانش و تجربيات خود، توليد اقتصادي محصولات زراعي را به طور علمي امكان پذير سازند و از امكانات موجود كشور حداكثر استفاده را برده، در امور تحقيقات و آموزش و برنامه ريزي كشاورزي نيز خدمت نمايند.

 

اهميت و جايگاه اين رشته
ايجاد رشته زراعت واصلاح نباتات براي تربيت كارشناساني است كه بتوانند در جهت افزايش سطح زيركشت محصولات اصلي كشاورزي، استفاده بهينه از زمان و بالا بردن عملكرد اين محصولات در واحد سطح (هكتار) تلاش كنند. با توجه به اين كه ايران از تنوع آب و هوايي برخوردار است؛ با برنامه ريزي صحيح و دقيق و با استفاده از دانش كارشناسان رشته زراعت و اصلاح نباتات، مي توان به ميزان هر چه بيشتر از زمين‌هاي كشور براي افزايش توليد كمي و كيفي بهره برداري كرد. اين مطالب ضرورت و اهميت تربيت افرادي را كه بتوانند با به كار گرفتن دانش خود در جهت رسيدن به اين اهداف اقدام نمايند، مشخص مي كند. همچنين از جمله مشكلات كشاورزي در كشور ما همواره اين بوده است كه مجريان فعاليت‌هاي توليدي كشاورزي، كمتر تحصيلاتي در زمينه كشاورزي داشته اند؛ به طوري كه روش‌هاي كار همچنان سنتي و قديمي باقي مانده است. در حالي كه در سطوح بالاتر (كارشناسان و مراكز برنامه ريز و هدايت گر) توان بالايي براي تأمين فن آوري مورد نياز وجود دارد

 

رشته اصلاح نباتات
رشته اصلاح نباتات يكي از گرايش‌هاي مهم و اساسي در مجموعه مهندسي كشاورزي به‌شمار مي‌آيد. ايران كشوري است كه از توانمندي‌هاي خوب بالقوه و بالفعل كشاورزي برخوردار بوده و كشاورزي در برنامه‌هاي توسعه كشور از محورهاي اصلي است. توسعه كشاورزي نيازمند نيروي انساني ماهر است كه بتواند عمليات كشاورزي مربوط به محصولات زراعي و باغي را بر اساس يافته‌هاي جديد علمي انجام دهد و بيشترين بازدهي و محصول را در بهره‌گيري از منابع به دست آورد. بدين منظور براي تأمين نيروي انساني متعهد و متخصص در رشته اصلاح نباتات و براي نيل به خودكفايي در زمينه مواد اوليه غذايي و صنعتي، لازم است متخصصاني تربيت شوند كه بتوانند با استفاده از دانش و تجربيات خود، توليد اقتصادي محصولات زراعي را به طور علمي امكان پذير سازند و از امكانات موجود در كشور، حداكثر استفاده را برده، در امور تحقيقات و آموزش و برنامه ريزي كشاورزي نيز خدمت نمايند. تأمين نيروي انساني در اين مقطع مي‌تواند نقش سازنده‌اي را در توسعه كشاورزي ايفا نمايد.

 

زمينه‌هاي اشتغال رشته مهندسي كشاورزي(زراعت و اصلاح نباتات)
زراعت
هدف از ايجاد رشته زراعت، تربيت افرادي است كه بتوانند به عنوان كارشناس ارشد در زمينه‌هاي مختلف توليدي كار و در برنامه‌ريزي‌هاي منطقه‌اي و مطالعاتي و همچنين به صورت مربي پژوهشي، در موسسات اموزش عالي و به عنوان مجري امور تحقيقات كشاورزي و يا به عنوان مدير و مجري واحدهاي توليدي دولتي و خصوصي بخش كشاورزي، منشأ خدمت باشند. ايجاد رشته زراعت براي تربيت كارشناساني است كه بتوانند در جهت افزايش سطح زيركشت محصولات اصلي كشاورزي، استفاده بهينه از زمان و بالا بردن عملكرد اين محصولات در واحد سطح (هكتار)، تلاش كنند. با توجه به اين كه در حال حاضر حدود 16 ميليون هكتار از اراضي كشور، زيركشت محصولات مختلف زراعي قرار دارد و با عنايت به اين كه مساحت زمين‌هاي قابل كشت در كشور حدود 50 ميليون هكتار است، و نظر بر اين كه ايران از تنوع آب و هوايي برخوردار است؛ با برنامه ريزي صحيح و دقيق و با استفاده از دانش كارشناسان رشته زراعت و اصلاح نباتات، مي توان به ميزان هر چه بيشتر از زمين‌هاي كشور براي افزايش توليد كمي و كيفي بهره برداري نمود. اين مطالب ضرورت و اهميت تربيت افرادي را كه بتوانند با به كار گرفتن دانش خود در جهت رسيدن به اين اهداف اقدام نمايند، مشخص مي كند. همچنين از جمله مشكلات كشاورزي در كشور ما همواره اين بوده است كه مجريان فعاليت‌هاي توليدي كشاورزي، كمتر تحصيلاتي در زمينه كشاورزي داشته‌اند؛ به طوري كه روش‌هاي كار همچنان سنتي و قديمي باقي مانده است. در حالي كه در سطوح بالاتر يعني كارشناسان و يا مراكز برنامه‌ريز و هدايت‌گر، توان بالايي براي تأمين فن‌آوري مورد نياز وجود دارد.


 

اصلاح نباتات
بطور كلي بازار كار متخصصين گرايش اصلاح نباتات را مي‌توان در دو بخش اصلي زير مورد توجه قرار داد:

1- بخش دولتي
دربخش دولتي اين افراد در مراكز مختلفي از قبيل سازمان تحقيقات كشاورزي (در اين مراكز متخصصان به عنوان محقق در بخش‌هاي مختلف از جمله غلات، دانه هاي روغني، حبوبات و ..... اهداف اصلاحي را در گياهان مذبور پيگيري نموده و در رابطه با مقاومت به تنش‌ها، مقاومت به آفات و امراض، بهبود كيفي محصولات و انتقال ژن و … به فعاليت مي‌پردازند در حال حاضر متخصصان با درجه علمي دكتري به عنوان عضو هيات علمي در اين سازمان پذيرفته و از حقوق و مزاياي اين مرتبه سازماني بهره مند مي‌شوند.) و سازمان جهاد كشاورزي (با توجه به ماهيت سازمان جهاد كشاورزي، فعاليت‌هاي اين سازمان مرحله بعد از تحقيقات بوده به عبارت ديگر بكار بستن نتايج تحقيقات و شيوه‌هاي نوين علمي در عرصه كشاورزي يكي از اهداف اصلي اين سازمان به شمار رفته، متخصصان زراعت و اصلاح نباتات در اين سازمان در رده‌هاي مختلف سازماني مشغول بكار شده و دامنه كاري آن‌ها از ارائه مشاوره‌هاي علمي تا پايه‌ريزي سياست‌هاي بخش كشاورزي در زمينه علمي مربوطه را شامل خواهد شد.) مي‌توانند مشغول به كار شوند. همچنين به عنوان مربي در دبيرستان هاي كشاورزي نيز ميتوانند خدمت نمايند.
2- بخش خصوصي
با نگاهي اجمالي به فعاليت‌هاي بخش خصوصي در كشورهاي پيشرفته ديده مي‌شود كه تمام فعاليت‌هاي علمي و اجرايي بخش كشاورزي توسط اين بخش به اجرا درآمده و دولت تنها نقشي نظارتي دارد، اين امر نشان دهنده پتانسيل بالاي بخش خصوصي در جذب متخصصان كشاورزي به ويژه متخصصان زراعت و اصلاح نباتات است. در اين بخش با توجه به توانايي متخصصان زراعت و اصلاح‌نباتات در سرپرستي تيم‌هاي تحقيقاتي، نياز بالايي به نيروي علمي و اجرايي اين افراد وجود دارد. اين متخصصان در موسسات اصلاح، توليد و توزيع بذر، موسسات توليد فرآورده‌هاي ژنتيكي، شركت‌هاي كشت و صنعت، موسسات توليد سموم كنترل آفات و بيماري‌ها و… مشغول بكار خواهند شد.
3- سازمان هاي آموزش عالي و دانشگاه‌ها
فارغ التحصيلان رشته زراعت و اصلاح نباتات در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري و با توجه به توان علمي خود مي‌توانند در سازمان‌هاي آموزش عالي و دانشگاه‌ها در گروه زراعت و اصلاح نباتات به عنوان مدرس مشغول بكار شده و از مزاياي اعضا هيات علمي بهره مند شوند.

طول دوره تحصيل
براساس آيئن نامه دوره كارشناسي مصوب شوراي عالي برنامه طول دوره كارشناسي زراعت و اصلاح نباتات 4 سال است و دانشجويان بطور متوسط قادر خواهند بود كه اين دوره را در مدت مذكور بگذرانند حداكثر مجاز طول تحصيلات اين دوره 6 سال ميباشد. هر سال تحصيلي شامل دو نيمسال مي باشد و درهر نيمسال 16 هفته كامل آموزشي وجود دارد نظام آموزشي اين دوره واحدي است و براي هر واحد درس نظري درهر نيمسال 16 ساعت آموزش كلاسيك در نظر گرفته شده است.
تعداد واحدهاي درسي دوره كارشناسي زراعت و اصلاح نباتات 135 واحد به شرح زير مي باشد:
دروس عمومي 20 واحد
دروس علوم پايه 33 واحد
دروس اصلي كشاورزي 38 واحد
دروس تخصصي 37 واحد
كه شامل 28 واحد الزامي تخصصي، گرايش ها، 9 واحد الزامي هر يك از گرايش 7 واحد انتخابي گرايش.